We worden geboren, ontwikkelen ons en veranderen, worden ouder, ziek en sterven. Ons leven is een samenspel van lichaam, zintuigen, geest en ziel. De vraag is niet of we ouder worden, maar hoe we ouder worden.
Ayurveda heeft in deze context van ouder worden drie doelen: het versterken van onze gezondheid (preventie), het genezen van ziekte (therapie), en het bevorderen van een lang leven (Ayus). Ayurveda kan aldus worden omschreven als de eerste anti-ouder-worden geneeskunde van de mensheid.
Met Rasayana Chikitsa, de therapie voor regeneratie en revitalisatie, heeft ayurveda een een heel eigen specialisme hiervoor. Rasayana omvat methoden voor actieve verjonging van voortijdig verouderde structuren en functies.
In de Charaka Samhita, het belangrijkste klassieke werk van de Ayurvedische geneeskunde, staat: “Een persoon die een verjongingskuur doorloopt, verkrijgt een lange levensduur, een goed geheugen, intellect, vriijheid van ziekte, jeugdigheid, een goede uitstraling, charisma, een mooie stem, uitstekende kwaliteit van lichaam en zintuigen, vāk-siddhi ( zijn woorden worden waar), respect en genialiteit.”
Wie wil deze kwaliteiten niet verkrijgen?
De drie fasen in ons leven
De klassieke Ayurveda beschrijft drie opeenvolgende levensfasen, die we bij een voldoende lange levensduur door kunnen maken en ervaren.
In de eerste fase, de kind fase (Balawastha), domineren de opbouw van ons lichaam en de bijbehorende kwaliteiten van Kapha. Deze fase gaat bij het begin van de puberale seksuele rijpheid in de leeftijd van ongeveer 16 jaar over in de volwassen fase (Madhyamawastha), die in twee subfasen onderverdeeld wordt.
Van 16-40 jaar (Yuvati) beleven we volledige volwassenheid en het maximale vermogen tot voortplanting. Er is voortdurende opbouw en afbraak, ontwikkeling en verandering. De kenmerken van Pitta staan op de voorgrond, Kapha neemt langzaam af en Vata is slechts in geringe mate zichtbaar.
Dit verandert in de volgende fase (Praudawashta) tussen 40 en 50 jaar, waarin Vata toeneemt en Kapha afneemt. De beroemde “menopauze” begint ( zowel bij vrouwen als bij mannen) en gaat vaak gepaard met een verlies van energie.
Met de menopauze rond de leeftijd van 50 jaar begint Vrddhawastha, de oudere levensfase. Vanaf nu domineren Vata eigenschappen de fysieke gebeurtenissen, en Pitta en Kapha nemen geleidelijk af. Toename vanVata gaat gepaard met fysieke achteruitgang.
Het is voor ons allen een grote opgave om aan de ene kant in harmonie met deze natuurlijke ritmes te leven en aan de andere kant de uitdagingen van de moderne wereld het hoofd te bieden. Hoe langer we leven, des te intenser ervaren we de niet altijd aangename effecten van Vata op ons fysieke en mentale welzijn.
Levensduur versus gezondheidsmarge
De gemiddelde levensverwachting van Duitse mannen is ongeveer 78 jaar, vrouwen worden ongeveer 83 jaar oud. Onze levensduur is in de afgelopen 100 jaar bijna verdubbeld, terwijl de gezondheid slechts licht is verbeterd. Dus we worden ouder, maar niet automatisch gezonder.
Als ik mijn patiënten vraag hoe oud ze willen zijn, antwoorden ze vaak: “Niet te oud, ik wil mezelf de ellende besparen.” Ze denken vaak aan hun voorouders of dramatische voorbeelden uit de samenleving, waarin mensen soms jarenlang leden voordat ze door de dood verlost werden.
Ayurveda streeft naar een lang leven met de best mogelijke fysieke, zintuiglijke en geestelijke gezondheid. Dit moet niet verward worden met het met behulp van slangen en machines of in een verpleegtehuis overleven.
De maximaal haalbare levensduur is momenteel 122.45 jaar en werd in 1997 door Jeanne Calment bereikt. Momenteel hebben Zwitserse mannen (> 81 jaar) en Japanse vrouwen (iets minder dan 87 jaar) de hoogste gemiddelde levensverwachting.
Lang leven: waarom?
In 1984 zong de duitse band Alphaville “Forever young, I want be forever young” in hun hit, die nog steeds een klassieker is en als geliefde soundtrack bij veel antiverouderingsproviders gebruikt wordt.
Een citaat van de Franse acteur en chansonist Maurice Chevalier duidt het als volgt: “Er zijn miljoenen mensen die hunkeren naar onsterfelijkheid, maar niet weten wat ze op een regenachtige zondagmiddag moeten doen.”
De belangrijke Ayurvedische vraag is: waarom wil je zo oud mogelijk worden?
- Om je achterkleinkinderen te zien opgroeien?
- Om nog veel te reizen en de wereld te verkennen?
- Of om eindelijk, na vele jaren arbeidsjaren, van een welverdiend pensioen te genieten ?
Dit zijn allemaal respectabele en eervolle redenen. Het Ayurvedische inzicht gaat echter dieper. Ons leven is kostbaar. Het is een leer en ontwikkeling platform op het pad van realisatie van onze ware aard en bevrijding uit de kringloop van geboorte, veroudering, ziekte en dood (moksha). Gezondheid (Svastha) en een lang leven (Ayus) liggen ten grondslag aan het bereiken van onze hoogste en meest waardevolle levensdoelen.
Chronologische versus biologische leeftijd
Hoe oud ben ik?
Deze vraag is chronologisch gemakkelijk te beantwoorden: we trekken ons geboortejaar gewoon van het huidige kalenderjaar af. Onze biologische leeftijd daarentegen kennen we niet of slechts onvoldoende. Voor veel organen en functies kan dit tegenwoordig op basis van vergelijking van waarden medisch beoordeeld worden.
Het is mogelijk dat u chronologisch 50 jaar oud, maar dat uw hart de kracht van een 60-jarige heeft, terwijl de elasticiteit van de huid op die van een 40-jarige lijkt. Zelfs als u uiterlijk jonger lijkt, kan een belast hart in dit geval uw levensduur verkorten.
Een vraag die ik graag bij de eerste anamnesen stel, is: “Mevrouw Mulder, u bent xx jaar oud; voelt u zich ook zo, of voelt u zich misschien ouder of jonger?” Hiermee krijg ik een indruk van het subjectieve leeftijds gevoel en kan deze later met objectieve parameters vergelijken.
De belangrijkste kenmerken van het ouder worden.
Op basis van de tien grote orgaansystemen kunnen we onze biologische leeftijd objectief evalueren.
Huid en verwante weefsels
- Afname van elasticiteit en stevigheid, toename van rimpels en vlekken.
Spierweefsel
- Afname van Spiermassa, toename van bind- en vetweefsel
Botten, kraakbeen, pezen.
- Verlies van botdichtheid, sterkte en elasticiteit.
Cardiovasculaire systeem
- Afname van doorbloeding en hartslagvariabiliteit, verhoogde bloeddruk en hartfalen.
Ademhaling
- Afname van elasticiteit en zuurstofopname capaciteit
Energiemetabolisme
- Daling van het basaal metabolisme en glucosetolerantie
Immuunsysteem
- Afname van de weerstand tegen infecties en wondgenezing, toename van immunologische “fouten”
Hormonale systeem
- Afname van verjongende hormonen zoals STH, DHEA en melatonine met een gelijktijdige toename van het stresshormoon cortisol.
Zintuigorganen
- Afname van zintuig functies
Zenuwstelsel
- Afname van neuroplasticiteit en cognitieve functies
Wellicht denkt u bij het lezen van deze veroudering kenmerken: Oh jee, dat is enkel een lijst van afnamen en onaantrekkelijke vooruitzichten. Maar, ik kan u verzekeren, dat we ayurvedisch gezien deze eenzijdige gebreks hypothese.sterk tegenspreken.
De ouderdom komt met een dubbele ontwikkeling: terwijl het lichaamlijk functioneren, als een gevolg van Vata, eigenlijk afneemt, kan onze geest als gevolg van toenemende kennis verwerving, meer wijsheid, mededogen en gelijkmoedigheid baat hebben. Een voorwaarde hiervoor is de levenslange ontwikkeling van sattva in de geest. Als men zich in de middelbare leeftijdsfase met een Pitta en Rajas dominantie heeft uitgeleefd en deze evalueert, merkt men al snel dat men in de voortdurende strijd om rijkdom en winst geen duurzaam geluk vindt. Dit effent de weg voor een training van de geest en de ontwikkeling van haar bekwaamheden.
Anti veroudering – een beladen term.
Als we in Duitsland over anti-veroudering spreken, oogsten we vaak slechts een vermoeide glimlach. De term is beladen: de een denkt daarbij aan dure zorg producten, die een “rimpeldiepte afname van 87% in slechts een week” beloven; de ander ziet door excessieve Botox en facelifts griezelig misvormde gezichten voor zich.
Anti-veroudering wordt voornamelijk uit esthetisch oogpunt beoordeeld. Deze reputatie hebben de meest anti-aging providers aan zichzelf te danken, omdat zij zelf de oppervlakkige “verjonging” bij deze diensten centraal stellen.
En juist hier ligt de trieste vergissing!
Holistische Anti-Veroudering is het samenspel van verschillende disciplines, met als doel langer, gezonder, biologisch jonger, en gelukkiger te leven. Loopt uw biologische klok vooruit op de chronologische dan kan deze door middel van ayurvedische methoden gedeeltelijk naar de juiste natuurlijke tijd teruggedraaid worden.
Toen ik tien jaar geleden lid werd van de American Academy of Anti-Aging Medicine (A4M), een vereniging van 26.000 artsen en wetenschappers uit meer dan 120 landen, waren er in totaal 5 vertegenwoordigers uit Duitsland! Ondertussen telt de Duitse Vereniging voor Preventie en Anti-Aging Medicine (GSAAM) nu meer dan 1.000 leden. Toch liggen wij in de ontwikkeling een aantal jaren achter en zie ik het als een belangrijke taak, om de Ayurveda geneeskunde bekendheid te geven als de ware holistische preventieve en anti-veroudering geneeskunde.
Anti-veroudering betekent letterlijk “tegen het ouder worden” en is een nogal ongelukkig termijn. De mens veroudert omdat hij leeft. Tegen natuurlijke veroudering kunnen en willen we niets doen. Het gaat om het voorkomen van vroegtijdige veroudering en het vertragen van het verouderingsproces. Gezond ouder worden zou Ayurvedisch gezien zeker passender zijn, maar heeft zich in het spraakgebruik niet doorgezet. Daarom blijf ik in dit artikel bij deze bekende terminologie.
Het leven verlengen betekent: het niet verkorten
Anti-veroudering is een levensinstelling
Het is niet voldoende om twee keer per jaar met een vriendin een Wellness Weekend te boeken of jaarlijkse een Ayurveda kuur af te spreken. Zij die serieus langer willen leven, dienen er voor te zorgen dat zij in overeenstemming met de natuurwetten leven en levensverkortende gewoonten vermijden.
Belangrijke oorzaken voor veroudering vanuit Ayurvedische oogpunt zijn:
- Lichamelijke constitutie: Vata +++ Pitta ++ Kapha +
- Geestelijke constitutie: Tamasika +++ Rajasika ++ Sattvika +
- Mithyaharavihara: ongezond dieet en levenswijze
- Slaaptekort en -storingen: ↓ Prana , Tejas, Ojas | ↑ Psychische stoornissen
- Gebrek aan Brahmacarya: ↓ zelfbeheersing >>> veroudering
- Vyayama: Atiyoga & Ayoga: overmatige beweging en gebrek aan Bewegung
- Apatarpanchakarma – Atiyoga: overdreven kuren
- Dhatukshaya, Ojakshaya: weefsel deficiëntie gepaard met Ojas verzwakking
- Āma en Srotorodha: stofwisselingszwakte en blokkades
- Acute en chronische Roga: levensverkortende ziekten.
De meeste van de genoemde punten kunnen we actief sturen en veranderen.
Eerst reinigen, dan verfijnen.
“Rasayana toepassen bij een niet voldoende gezuiverd lichaam is vergelijkbaar met het inkleuren van een vuil stuk doek en kan schadelijk zijn.” Dit citaat uit de Ashtangahridaya Samhita maakt duidelijk dat voorafgaand aan elke Rasayana verjongingstherapie een intensieve reiniging nodig is.
Deze kan afhankelijk van de individuele behoefte stationair als Panchakarma plaatsvinden of ambulant in de thuis situatie als een aparte kuur, gekoppeld aan een speciaal dieet en levensstijl.
Na de voorbereidende reiniging en de correctie van spijsvertering en stofwisseling, wordt het lichaam diepgaand gevoed. Via het eerste lichaamsweefsel (Voedingsplasma = Rasa dhatu) worden alle andere lichaamsweefsels geleidelijk verzorgd, totdat uiteindelijk de essentie van alle weefsels, Ojas genaamd, ontstaat. Ojas werkt vroegtijdige veroudering tegen en fungeert als een tegengif voor de meeste verouderings eigenschappen. Uit geleidelijke fysieke vervolmaking ontstaan, staat het direct met Prana en onze geest in verbinding.
The zeven pijlers van de Ayurvedische anti-verouderings-geneeskunde.
In mijn anti-verouderings-kliniek richt ik mij voornamelijk op zeven gebieden:
- Pijler 1: Dieet planning: op de leeftijd afgestemde aangename voedsel verzorging, gewichtsbeheersing, preventie van voedingsgerelateerde ziekten, en minimalisering van vrije Radikalen.
- Pijler 2: Bewegings-training: voor het verkrijgen van wendbaarheid en flexibiliteit, het opbouwen van spiermassa en kracht, voor een stabiele bloedsomloop, gewichtsregulering, mentaal en hormonaal evenwicht.
- Pijler 3: Leefstijl verandering: voor vermindering van risicofactoren, verhoging van de energie niveaus, optimalisering van de persoonlijke tijdsbesteding en de ontwikkeling van een “werk-leven evenwicht”.
- Pijler 4: Suppletie: met geconcentreerd micronutriënten en kruiden-supplementen tekortkomingen compenseren en specifieke verzwakte orgaanfuncties ondersteunen.
Pijler 5: Hormonale balans: middels de primaire activering van de lichaamseigen hormonen-productie met behulp van dieet, lichaamsbeweging, levensstijl en supplementen. - Pijler 6: Mentaal evenwicht: middels een toename in stressbeheersing en spanningsregulering, ondersteunen van geestelijke vermogens en het ontwikkelen van een persoonlijk levensplan.
- Pijler 7: Esthetische anti-veroudering: ten behoeve van de correctie van huid anomalieën en gerichte huidverjonging via individueel voorgeschreven thuiszorg en minimaal invasieve methoden in onze praktijk.
Veel klanten willen graag in het kader van pijler 4 hun ultieme verjongingsmiddelen ontvangen. Dat duurzame biologische verjonging alleen onder holistische gebruik van alle pijlers mogelijk is, wordt in dit artikel zeker duidelijk. Toch wil ik u een klein overzicht van belangrijke Rasayana verjonging producten niet onthouden:
Chyavanprash: een pasta mengsel op basis van Amla vruchten met 40 medicinale planten en kruiden.
- verjongt huid, haar, nagels, ademhalings-wegen, en het immuunsysteem.
Triphala: Een drie fruit mengsel van Amalaki, Bibhitaka en Haritaki
- werkt tegen vrije radicalen, verjongt darm en ogen
Bacopa monnieri: Brahmi
- verjongt het zenuwstelsel en verbetert de cognitieve vaardigheden.
Withania somnifera: Ashwagandha
- verjongt botten, gewrichten, het zenuwstelsel en het voortplantings weefsel, versterkt het spierweefsel.
Asparagus racemosus: Shatavari
- vooral tegen voortijdige veroudering in de menopauze
Tribulus terrestris – Gokshura
- tegen voortijdig verlies van energie en versterkt het spierweefsel
Chandraprabhavati – traditioneel recept op basis van Guggulu, Shilajatu en ijzer,
- voorkomt veel stofwisselings problemen op oudere leeftijd
Saraswatarishta: het meest bekende anti-verouderings elixir uit de klassieke Ayurveda
- verjongt het zenuwstelsel en het immuunsysteem en bevordert het mentale evenwicht.
De combinatie van moderne diagnostische methoden en wetenschappelijke kennis met ook de traditionele Rasayana methoden uit de ayurvedische geneeskunde werkt beter dan de scheiding in ideologische kampen, zoals die nog dikwijls aangetroffen worden.
De moderne anti-verouderings geneeskunde staat open voor de Ayurveda en zorgt voor een brug tussen “reguliere geneeskunde” en “alternatieve geneeskunde”; we hoeven enkel de brug op te gaan en elkaar in het midden ontmoeten. Tot welbevinden van alle mensen, die gezond en gelukkig een hoge leeftijd willen bereiken.
Met de hartelijke groeten vanuit Bad Homburg, Ralph Steuernagel
Voor Ralph Steuernagel zijn Blog met verdere artikelen: klik hier!